به نقل از «ایمنا»

پیدا و پنهان کودتای ۲۸ مرداد

تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۹۵۹۰۲

آمریکا تا پیش از دهه ۳۰ نقش و جایگاه چندانی در سیاست داخلی و خارجی ایران نداشت و به‌عنوان یک قدرت استکباری و مداخله‌گر در کشور ما شناخته نمی‌شد، اما روزهای پایانی مرداد ۱۳۳۲ با همکاری انگلیس در مردادماه کودتا را رهبری کرد.

هفت دهه از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می‌گذرد. هر چند طرح نخست کودتا بیست و پنجم مرداد ۱۳۳۲ با شکست روبه‌رو شد، اما عملیات دیگری برای اجرای یک کودتای تازه آغاز شد و سرانجام در غروب بیست و هشتم مرداد ۱۳۳۲ کودتای آمریکا انگلیسی آن سال به وقوع پیوست و دولت محمد مصدق سقوط کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طرح و نقشه‌ای براندازانه که با برنامه‌ریزی و حمایت مالی، هدایت سازمان اطلاعات بریتانیا، سازمان سیا و با همراهی ارتش رژیم شاهنشاهی پهلوی و با کمک حامیان شاه، پشتیبانی مخالفان محمد مصدق با هدف سرنگونی دولت قانونی مصدق در سال ۱۳۳۲ انجام گرفت.

کودتایی که در آن گروهی از ماموران مخفی سازمان سیا با شماری از افراد در داخل ایران همکاری کردند تا محمد مصدق، نخست وزیر وقت ایران را سرنگون کرده و ژنرال بازنشسته فضل الله زاهدی را جانشین او کنند؛ به این ترتیب یک حکومت دیکتاتوری تشکیل شد که ۲۵ سال تداوم داشت و دوران سیاه پهلوی را رقم زد.

دسیسه انگلیسی آمریکایی

نوشته‌اند که انگلیس به منظور بازگرداندن وضعیت گذشته و انحصاری خود بر نفت سرشار ایران، اقدام به «تحریم خرید نفت از ایران، تعقیب قضایی خرید از ایران، فراهم کردن اسباب کودتا، جلب عملیات با همکاری ایالات متحده و کاهش پایگاه مردمی دولت مصدق» کرد.

جک استراو که بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ میلادی وزیر خارجه انگلستان بود با اشاره به سند مهمی که «دانالد ویلبر» از مهره‌های اصلی کودتا ارایه داده و نقشه جامع لندن برای کودتا را هم ضمیمه پرونده کرده است، اشاره کرده و درباره هزینه‌های کودتا می‌نویسد: «نقشه ساده و سرراستی بود که خشونت و خونسردی شگفت آوری را کنار هم نشانده بود. در آغاز برآورد کرده بود که این کودتا حدود ۲۸۵ هزار دلار خرج بر می‌دارد که ۱۴۷ هزارو ۵۰۰ دلار را آمریکا می‌پرداخت و ۱۳۷ هزار دلار را sis، جدای این بودجه‌ای یک میلیون دلاری برای حمایت پشت پرده از دولت جایگزین تدارک دیده بودند که قرار بود به فضل‌الله زاهدی سپرده شود.

ضمن اینکه هفتگی مبلغ یک میلیون ریال، حدود ۱۱ هزار دلار آن روز به دست عواملی برسد که با آن حمایت مجلسیون را بگیرند و آن‌ها را با خود همراه کنند. یک مبلغ پنج میلیون دلار نیز برای اینکه به محض پیروزی کودتا به نخست وزیر تازه پرداخت شود و او را در اداره کشور کمک کند.»

عقبگرد در توسعه سیاسی

سال‌ها پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۲۳، «مادلین آلبرایت» وزیر امورخارجه وقت آمریکا در ضمن یک سخنرانی دخالت کشورش را در کودتا به صورت رسمی تایید کرده و گفته بود: ایالات متحده در سال ۱۹۵۳ نقش برجسته ای در سازماندهی براندازی نخست وزیر مردمی ایران، محمد مصدق، بر عهده داشت. دولت آیزنهاور اعتقاد داشت که این اقدام به دلایل راهبردی قابل توجیه است اما کودتا آشکارا موجب یک عقب‌گرد در امر توسعه سیاسی ایران شد. اکنون درک آن آسان است که چرا بسیاری از ایرانیان کماکان از این مداخله آمریکا در امور داخلی شان برآشفته اند.

به اعتقاد شماری از صاحب نظران، دولت مصدق از منظر تاریخ نگاری، بیشتر بر پایه اشتباه‌ها و کوتاهی‌های خود سرنگون شد و دخالت خارجی وقتی توانست محقق شود که دولت به‌ویژه در نیمه دوم خود به متحدان بانفوذ و مقتدر مذهبی اولیه خود و عموم مردم طرفدار آن پشت کرد و نزدیک شدن تدریجی به نیروهای چپ، راه خودسری در پیش گرفت.

برخی نیز مدعی هستند در واقع با رد فرمان شاه این مصدق بود که کودتا کرد و شاه به همین خاطربرای حفظ جان خود ناگزیر از فرار شد و دولت از ۲۵ تا ۲۸ مرداد کودتایی است و بیست و هشتم مرداد یک ضد کودتا بود برای باز گرداندن حکومت قانون و نجات کشور از دست کمونیست‌ها و سرکشی توده ای‌ها.

در واقع این همان اتهامی است که محمد مصدق را به خاطر آن محاکمه و سپس به احمد آباد تبعید کردند و تا پایان عمر در حصر گذاشتند و دوست و همراه او یعنی فاطمی را به همین اتهام اعدام کردند.

شاه بله قربان گو

یکی از شناخته شده‌ترین پژوهشگران در زمینه کودتای ۲۸ مرداد مارک گازیوروسکی و در کتاب خود با عنوان «مصدق و کودتا در تهران» می‌نویسد: سازمان سیا با کمک محدود انگلستان، به طراحی و کمک مالی و هدایت کودتا پرداخت. آنها زاهدی را به عنوان رهبر ظاهری کودتا انتخاب کردند و شاه را متقاعد ساختند زاهدی را بپذیرد و از کودتا حمایت کند.

ثریا اسفندیاری هم در کتاب خاطرات خود نوشته است: «در رم رضاشاه به من گفت باید صرفه جویی کنیم چون به اندازه کافی پول برای خرید مزرعه در آمریکا هم نداریم.» همین موضوع نشان می‌دهد شاه بعد از فرار در بیست و ششم مرداد آماده تشکیل زندگی تازه‌ای همراه ثریا در آمریکا بوده و سلطنت را در واقع تمام شده می‌دانسته و همین که جان خود را نجات داده بود راضی بود.

برخی صاحب نظران هم گفته‌اند ممکن است گفته شود مصدق با رد فرمان عزل کودتا کرد ولی با این فرض نادرست هم باز سلطنت شاه تمام شده بود. چندان که فاطمی درخواست اعلام جمهوری می‌کند و مصدق نمی‌پذیرد و می‌گوید من قرآن مُهر کرده‌ام که به سلطنت وفادار باشم و شورای سلطنت تشکیل می‌دهد.

به این اعتبار سلطنت آغاز شده در بیست‌وپنجم شهریور ۱۳۲۰ در بیست و پنجم مرداد ۱۳۳۲ به پایان می‌رسد و در آن چهار روز ایران شاه نداشته کما اینکه در سفارت ایران در رُم کارمندان حاضر به سرویس دهی به او نمی‌شوند و تنها یک نفر ریسک می‌کند و اتومبیل خود را دراختیار وی قرار می‌دهد و بعد البته صدها برابر پاداش می‌گیرد.

سرجمع نوشتار مذکور باید باز هم یادآور شویم که اعتماد به انگلیس و آمریکا، اعتمادی سوخته و اشتباه است. اشتباهی که مصدق کرد و چوبش را هم خورد و شاید سال‌ها در تبعید به آن فکر کرد.

کد خبر 680967

منبع: ایمنا

کلیدواژه: دولت مصدق محمد مصدق فضل الله زاهدی دوران پهلوی کودتای 28 مرداد کودتا سازمان سیا آمریکا بریتانیا انگلیس مادلین آلبرایت شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق کودتای ۲۸ مرداد مرداد ۱۳۳۲ محمد مصدق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۹۵۹۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کنعانی: تحریم خللی در عزم ایران ایجاد نمی‌کند

به گزارش گروه سیاسی ایسکانیوز؛ ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریم‌هایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.

بیشتر بخوانید: رئیسی: ایران تحریم ناپذیر است

کنعانی افزود: ظرفیت‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تامین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و مبارزه با تروریسم بین‌المللی است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیت‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمی‌کند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریم‌ها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.

کنعانی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیدا انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه‌ خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بین‌الملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضدتروریست ایرانی، صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیدا محکوم می‌کند!

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بین‌الملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره می‌رود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت می‌کند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!

کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانه‌ای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریعترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به‌ جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.

وی تاکید کرد: بسیاری از ملت‌ها و دولت‌ها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.

کنعانی افزود: این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هسته‌ای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سؤال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولت‌های ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.

وی ادامه داد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید می‌کرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم می‌شود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروه‌های تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولت‌های اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل می‌کنند!

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بین‌المللی ایجاد نمی‌کند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.

انتهای پیام/

کد خبر: 1228562 برچسب‌ها تحریم ایران